Hoe hertjes, hartjes werden.
door: Marcel Heyman
Het was verleden week feest op de Zeedijk. Hartjesdag, oorspronkelijk een feestdag die op de derde maandag in augustus werd gevierd. Vroeger volop gevierd in zowel Haarlem als Bloemendaal en in delen van Amsterdam, met name in de Jordaan en rondom het Haarlemmerplein. Vanaf 1997 werd het onder de naam Hartjesdagen een driedaags evenement op de Zeedijk, met als hoogtepunt een optocht van drag queens/kings en andere verklede mannen en vrouwen. Afgelopen week gevierd op zondag en maandag. Het hoogtepunt was de bonte stoet die op maandag over de Zeedijk paradeerde. De deelnemers allemaal op jacht naar de trofee voor de meest originele kandidaat.
Waar Hartjesdag vandaan komt is niet duidelijk. Waarschijnlijk is het in de middeleeuwen ontstaan. Vermoed wordt dat de naam een verbastering is van ‘hertjesdag’. Het zou een feestdag zijn geweest waarop in de bossen rond Haarlem door het gewone volk op herten mocht worden gejaagd, wat normaal gesproken aan de adel was voorbehouden. Het wild werd vervolgens op straat gebraden en opgegeten.
De historicus Jan ter Gouw beweert in 1871 echter dat Hartjesdag oorspronkelijk gewijd was aan de Germaanse godin van de aarde, Hertus. Hertusdag werd, zoals Prinsjesdag verbasterd tot Hertjes- en later Hartjesdag. Op Hartjesdag, welke valt aan het einde van de oogsttijd, werd Hertus, de godin van de aarde verheerlijkt met vreugdevuren.
Waar de oorsprong ook ligt voor mij werd duidelijk dat de functie vandaag de dag ligt in het feit dat diversiteit en zichtbaarheid wordt gevierd binnen onze community. Een feest wordt gevierd en de schoonheid van het festijn is dat de strenge schoonheidsidealen, die worden gehanteerd in vooral het manlijk deel van onze community, worden losgelaten. De gemiddelde leeftijd van de bezoekers en deelnemers ligt hoger dan bij andere events en het gaat bij de Hartjesdagen niet om jeugdig elan, strakke opgepompte lijven, laatste mode, instagram en facebook. Ik ga niet ontkennen dat dit op de achtergrond voor sommige deelnemers ook een rol speelde maar wat ik vooral zag waren mensen die samen een feestje vierden en er zich niet zoveel aan gelegen lieten liggen hoe de buitenwereld ze aanschouwden.
Sneeuwwitje, haar keine mensjes en de heks waren als hilarische groep aanwezig, een bruidspaar verenigd in één persoon maakte indruk, klassieke beauty (drag)queens verblindden ons met hun schoonheid, lellebellen, kleurijke nogal harige dames maar ook stoere kerels die veel aandacht hadden besteed aan hun gezichtsbeharing liepen te imponeren en macho te doen. Het absolute hoogtepunt was voor mij ma Grimm, uitgebeeld door de fotograaf Jan van Breda die al eerder indruk had gemaakt met zijn vertolking van een van zijn helden, Fabiola. Dit jaar wilde hij een ode brengen aan de twee mannen die al jaren menig event opluisteren met hun aanwezigheid, de Gebroeders Grimm. Ma Grimm, met rolator en verrijdbare medicijn paal, had kosten nog moeite gespaard om een outfit te creeren die qua bling bling niet onder zou doen voor de outfits van de heren. Daarin was ze zeker geslaagd. Waar ikzelf het meeste plezier aan heb beleefd waren de gezichten van de toeristen die toevallig op de Zeedijk waren beland. Soms prettig verrast, soms wat angstig en soms met blinde paniek in de ogen op zoek naar een uitweg uit de plotselinge gekte waarover ze hadden vernomen maar nooit hadden verwacht daar op een maandagmiddag mee te worden
geconfronteerd.
Volgend jaar doet Gré zeker mee en zal in haar kielzog nog wat jeugdige deelnemers meeslepen zodat ook de jeugd deze traditie zal omarmen en samen met de oudere generaties dit feest in de toekomst opnieuw invulling geeft.
